جه‌ميلا حازم:فه‌رمانا باسا و چەند بەرپەرەك ل سەر ژیانا خەلكێ گوندێ كەلابه‌درێ

فه‌رمانا باسا و چەند بەرپەرەك ل سەر ژیانا خەلكێ گوندێ كەلابه‌درێ

جه‌ميلا حازم

گونــدی كەلــی بــەدری ئێــك ژ گوندێــن گریدایــی كومەلگەهــا شــاریا یــە , خەلكــی ڤــی گونــدی هەمــوو باسـینە ژ فەرمانـا باسـا ل تركیـا ل 1916 ز ژ دەڤـەرا سـێرتی رەڤینــە و پاشــی هاتینــە ل گوندێــن ســینا و شــێخدری و شــاریا و ركاڤــای ئاكنجیبووینــە هەتــا كــو بخــو چەنــد خانیـەك ئاڤاكرینـە ل بنـارا چیایـی كەلـی بـەدری و چەنـد
خێزانەكێــن باســی تێــدا ئاكنجــی بــوون ل ســاال ( 1939 ) بــوو , پشــتی ئــەو گونــد بــو پێنــچ جــاران هاتیــە ســوتن و وێرانكــرن و فەراموشــكرن ل دریژیــا شورەشــا ئەیلولــی دیســان جــارەكا دی ل )1987/4/20( هاتیــە ڤەگوهاســتن ل
كومەلگەهــا شــاریا )1( .

گوندی كەلی بەدری ژ الیی جوگرافیڤە :
ئــەڤ گونــدە دكەڤیتــە هەرێمــا كوردســتانی گرێدایــی
پارێزگەهـا دهوكـی ل ناحیـا فەیـدی سـەر ب قـەزا سـێمێلی ڤــە , ســنورێن گونــدی ژ الیــی باكووریڤــە چیایــی كەلــی بـەدری (زاوە) و ژ الیـی باشـووریڤە نهێل و دەشـتا خرشـنیا

و ژ الیــی روژهەالتــی ڤــە گونــدی شــاریا و ژ الیــی روژئاڤایــی ڤــە گونــدی زاوا یــە )2( .
رووبـەری عـەردی ل ڤـی گونـدی دگەهیتـە ( 1403 ) دونەمێـن عـەردی , ژوانـە ( 1098 )
دونـەم بكێـر چاندنـی دهێـن و ( 305 ) دونـەم بكێـری چاندنـی ناهێـن.)3( ژیـن و ژیـارا خەلكـی ڤـی گونـدی ل سـەر چاندنـی یـە ب تایبـەت چاندنـا دێمـی مینـا ( گەنـم و جەهــ و باقلـك و نـوك و نیسـك و گونـدور هتـد ) و چاندنێـن ئاڤـی ژی مینـا
( باجانســورك وخیــاران ) , هەروەســا خودانكرنــا پــەزی و خودانكرنــا دەواران كاری خــو
یـی روژانـە پـی دكـرن )4( .

ژ الیی مێژووییڤە : گونــدی كەلــی بــەدری گوندەكــی كەڤنــارە لدویــڤ گوتنــا بابــكاالن ئــەڤ گونــد هەتــا ســالە 1933 فەلێــن نســتوری لــی دئاكنجــی بــوون , هنــدەك دبێــژن نێزیكــی دەهــ مــاالن بــوون و پشــتی هنگــی گونــد كاڤــل بوویــە ژ ئەگــەری فەرمانــا ل ســاال 1933 دژی ئاشــوریا هاتیــە ئەنجامــدان , چیــروكا خەلكــی ڤــی گونــدی ژ فەرمانــا باســا یــە و ناڤــی دەڤــەرا وان باســا بــوو ل ســێرتی ل توركیــا ل ســالە 1916 یێــن رەڤیــن و هاتینــە گوندێــن
ســینا و شــێخدری و شــاریا و ركاڤایــی َییــن مایــن هەتــا َنیزیكــی ســاال 1939ی گونــدی
كەلەبــەدری ئاڤاكــرن پاشــی عـەرد و ملكــی ڤــی گونـدی ژ الیــی خەلكــی كەلــی بــەدری
ڤــە هاتیــە كریــن و ژ الیــی ( 20 ) خێزانێــن باســیاڤە هاتیــە ئاڤاكــرن و ب ئــاخ و بــەرا و مـەدا ( كاریتـە ) هاتبـوون چێكـرن , ئانكـو بـەری نهـو ئـەو گونـد یـی فـەال بوویـە ژبەركـو
گەلــەك شــوینوارێن وان و زەهمانــی وان لــی بــوون)5( .
هەروەسـا ل دور ناڤـی كەلەبـەدری ژی پتریـا خەلكـی گونـدی دبێـژن كەلەبـەدری ژ ناڤـی كەلهـا وی هاتیـە ژبەركـو ئاڤاكرنـا كەلهـی كەڤنتـرە ژ ئاڤاكرنـا گونـدی و هندەكیـن
دی دبێـژن ژ ناڤـی ( بـەدری ) هاتیـە برایـی شـێخ مەنـد یـی بنەمـاال ئێزدیـن میـر بـوو
كـو ل چەرخـی دووازدی ژیاییـن )6( .
جهێــن شــوینواری ل ڤــی گونــدی كەلهــا كەلەبــەدری جهەكــی شــوینواری و ناڤــدارە ل ڤــی گونــدی ئێــك ژ وان كەلهایــە كــو بــو كاروبارێــن لەشــكەری و بەرەڤانیــی هاتیــە ئاڤاكـرن , ئـەڤ كەلهـە دكەفتـە سـەری كوپەكـی ژ چیایـی زاوە دناڤبـەرا باژیـری دهـوك

و كومەلگەهــا شــاریا دا , هنــدەك دبێــژن ئــەڤ كەلهــە ل ســەردەمی ئاشــوریا هاتیــە ئاڤاكــرن ســەر هــەزار ســالیا ئێكــی پایتەختــی ئاشــوریا ژی نەینــەوا بــوو , ئــەڤ دەڤــەرا مەیــا چیایــی داســن و دەڤــەرا بادینــان ژی پارچــەك ژ وی ئیمپراتوریەتــا ئاشــوری بــوو
ژبــەر هنــدی دبێــژن ئــەڤ كەلهــە د وی ســەردەمی دا یــا هاتیــە ئاڤاكــرن)7( . جهــی ڤــی كەلهــی جهەكــی ئاســیە رێكێــن پیــادە ژی د ڤــی وەختــی دا دیارنیــن
دبیــت ل وی وەختــی رێكــەك هەبــوو لــی ل ڤــی وەختــی ئــەم نابینــن چــو رێــك بچنــی
نەیێـن دەوارا و نەیێـن پیـادە , ئەگـەر تـو بـەری خـو بدەیـە دیوارێـن ڤـی كەلهـی گەلـەك پەنجـەرە تێـدا هەبووینـە و شـێوازی وی هەمـووی مـروڤ خویـا دكـەت ئـەڤ كەلهـە بـو مەبەســتەكا زێرەڤانــی و لەشــكەری هاتیــە ئاڤاكــرن نــەك بــو ئاكنجیبوونــی , هەروەســا هەتــا نهــو گرنگــی ب ڤــی كەلهــی نەهاتیــەدان ژ الیــی رێڤەبەریــا شــوینوارا ل دهوكــی و بتنــی ناڤــی وی توماركرینــە , هەروەكــو خەلكــی گونــدی كەلــی بــەدری دبێــژن ئــەڤ كەلهــە د ســالێن هەفتیــان دا گەلــەكا ئاڤــا و بەرجــاڤ بــوو لــی دوژمنێــن شــوینواران و

نەزانینـا خەلكەكـی ب بەهایـی شـونواران ل كوردسـتانی گەلـەك ژ ڤی كەلهـی هەرفاندیە و دیوارێــن وی یێــن ب ســەرێك دا ئیناینــە خــواری , هەروەســا هەولدانــا خەلكەكــی دی ژی ژ بـو گەریانـی ل زێـر و مالـی دنـی دیوارێـن كەلهـی جـارەكا دی كەفتینـە بـەر قازمـە
و تەفشــی و الهێــزا پتــر وێرانكریــە.)8( دیســان ل ژێــر كەلهــی دا ب ( 100 ) مەتــران كەڤرەكــی مــەزن هەیــە دبێژنــی ( بــەری
نوبـەدارا ) كـو جهـی زیرەڤانـی كەلهـی بـوو و ل تەنشـت كەلهـی ژی كانیـا ئاڤـی هەیـە و
ژێــدەری ســەرەكی یــی ئاڤــا گونــدی بــوو كانیەكــە پــری ئــاڤ بــوو هەتــا گونــدی شــاریا ژی دهاتنـە وی كانیـی ئاڤـی هەتـا كـو ل سـالە ( 1958 ) بیـرا ئیرتیـوازی بـو گونـدی هاتیـە
دروســتكرن.)9( هەروەســا هنــدەك جهێــن دی یێــن شــوینواری ل ڤــی گونــدی هەبــوون وەكــی
(شــكەفتا ســیخوری و شــكەفتێن گەلــی ســڤوك و گەلــی هەفتــار و دوگــركا و گركــی تەحلـی و بەرەهـا دەواری و بەرەهـا ریسـیا ) , ژ الیـی ئاینیڤـە چەندیـن نیشـان لـی هەنـە ژ وانــە ( نیشــانا ناســردین و مەلــك شــێخ ســن و نیشــانا ئێــزی و نیشــانا گاڤانــی زەرزا و
نیشــانا شــێخ بابــك)10() .
ژ الیی جڤاكی ڤە :
هەژمــارە خەلكــی ڤــی گونــدی ل ســالە ( 1957 )ی ( 115 ) كــەس بــوون و پتــر ژ )35( مالـە بـوون و لدویـڤ راپورتـا سەرپەرشـتیاری پەروەردەیـی ل سـالە ( 1958 )ی هژمـارە وان ( 150 ) كــەس بــوون )11( . لــی نهــا ( 144 ) خێــزان ل گونــدی دژیــن و ئــاوارە ژی دنــاڤ
گوندیــدا هەنــە و هەژمارەكــە زور ژ خەلكــی گونــدی قەســتا دەرڤــەی وەالتــی كرینــە , گونـدی كەلـی بـەدری هەمـوو ئێـك مالباتـن ( باسـی نـە ) و ئـەڤ گونـدە ژ الیـی چینێـن كومەالیەتــی ڤــە هەمــوو مریــدن و ئێــك بنەمالــە پیــرا لــی هەبــوو پیریــن بوتــارا بــوون
ئــەوژی هــەر ژ ســێرتی ییــن هاتیــن )12( . هەروەســا بــو قوتابخانــی خەلكــی ڤــی گونــدی دچونــە قوتابخانــا گونــدی شــاریا و قوتابخانـا گونـدی سـینا هەتـا كـو ل سـالە ( 1977 )ی بـو ئێكـەم جـار قوتابخانـە ل گونـدی
هاتیــە ڤەكــرن .)13(

هــەر ســال ل ڤــی گونــدی زێــوا پیــری بوتــارا دهێتــە ئەنجــام دان كــو دكەڤیتــە پێنــج شـەمبا ئێكـی ژ پایـزی و ئـەڤ زێـوا هێـش ل توركیـا و ژ مێژوویـا باسـا دهاتـە ئەنجامدان و هەتــا نهــو هــەر ئــەو ری و رەســم وەكــی خونــە كــو ل هێڤــارا زێــوی دبتــە دانەبــی و د روژا دویـڤ دا هـەر مالـەك سـەربرەكی سـەرژێدكەت و دچنـە بـەر خودانـی ل مالـە پیـرا
زیارەتـی دبـن و مللەتـی باسـی مریدێـن پیـری بوتـارن)14( .
هەروەســا زەالم و ریهســپیێن گونــدی روژانــە دەمــی خــو ل بــەر نیشــانا ئێــزی
دبورانـدن و لێـك كـوم دبـوون و گوتـن و گالەگـال ژخـورە دكرن و بەحسـا دنیایی دكـرن.)15(
فەرمانێن ب سەر گوندیدا هاتین :
د درێژاهیــا دیروكــی دا ئێزدیاتــی یــەك ژ ئاینێــن كــو هــەری زێــدە نەهەقــی و چەوســاندن و كومكــوژی و جینوســاید هاتینــە ب ســەری وان و دیــروك پــرە ژ فەرمــان
و قركــرن و وێرانــی و دەردەســەریان , كــو ل گــور گوتنــا بــاب و كالێــن مــە و بیرەوەریــا
دەڤكــی یــا جڤاكــی ئێزدیــان ( 74 ) فرمــان ب ســەر ئێزدیــان دا هاتینــە ئەنجامــدان , ئارمانــج ژ ڤــان فرمانــان قركرنــا ئێزدیــان و نەمانــە وان و گهورینــا دینــی وان بوویــە و گەلـەك جـاران هاتینـە كوچبەركـرن و رەڤانـدن و دیلگرتنـا ژنـان و ئیسـامیكرنا وان ب
داری زوری د پرانیــا ڤــان فرمانــان دا هاتینــە دووبارەكــرن. ژ وانـە ژی فەرمانـا ئێزدیێـن ( باسـا ) ئەگـەر ئـەم بهێـن دەسـتپێكی بەحسـی گونـدی
باســا بكــەن , گونــدی باســا دكەفتــە ژێریــا چیایــی كەڤــەر ل رەخــی روژهەالتــا گونــدی چەلتـوك و دێوكـی نـە ل رەخـی بـاژاری ئەینـی و گونـدی مـا ل رەخـی روژئاڤـا گوندێـت سوسـكی و تانـزی نـە , گونـدی باسـا دكەفتـە بـەر ئاڤـا مێرگەهـا بوتـان سـەر ب ویایەتـا
سـیرتی یـە و نهـا قـەزا وی دهـی یـە ناحیـە وی ئەینـی یـە.)16(
خەلكـی ڤـی گونـدی قەبیلـە باسـا دەمـی بـەری دا ژ الیـی خالتـا ڤـە هاتینـە جـەم مالـە زورو لــی كاودانــا وەســا ل وان كــر مروڤێــن خــو هێــان هاتنــە ویایەتــا ســێرتی خــوە ل مــاال ( محمــەد ئاغایــی رەســول ) گرتــن ئــەڤ مروڤنــە ســی بــرا بــوون ئێــك ژ وان بـی دووماهیـی چـوو و هـەردوو یێـن دی ب زارو و دووماهیـی بـوون , مالـە مەهەمـەدی رەســول گەلــەك گونــد هەبــوون گوندەكــی وان دگوتنــی زڤنــگ شــكەفت بــوون دانــە

هــەردوو برایــان , ئەڤــان هــەردوو برایــان ئــەو گونــد ل گــور كارینــا خــو د چانــد و ژیانــا وان ژیانەكــە سروشــتی بــوو دەخــل و دان دچانــد و رەز هەبــوون و خودانكرنــا پــەزی و گەلــەك كانێــت ئاڤــی لــی هەبــوون و ژمــارا وان زێدەبــوو هەتــا ژمــارە ڤــان باســان ژ وان
تەمــام بــوو)17( . ناڤــی باســا د ( مشــورا پیــر خەتیــپ ) دا هاتیــە ئانكــو د دەمــی شــێخ ئــادی دا دبــوش
و زور بـوون باسـی، چونكـی دبێـژت ( جملـە باسـان ) ئانكـو هەمـوو باسـی مریدێـن ڤـی
(مشــوری ) مریدێــن ( پیــر خەتیــب )ن )18( . هەروەســا پەیوەندیێــت وان دگــەل خەلكــی دەڤــەری دباشــبوون زور د رێكەفتــی بــوون دگــەل هوزیــت هــاو دوریــت خــوە وەك ( شــوفا و هەڤیركیــا …هتــد ) ل تەنگاڤیــا
ل هانــە هــەڤ دچــون و ئێكجــار هــوزا شــوفا كــو ( خەلەفــی شــوفی ) مەزنــی وی هــوزی بـوو هـەردەم بەرەڤانـی ژ خەلكـی دەڤـەرا خـو كریـە ژ دەسـت نەیـارا و هەروەسـا خەلكـی دەڤـەری هـەردەم هـەڤ ل دەنگـی هـەڤ بـوون , بەلـی الوازبوونـا عوسـمانیا وەسـا دكـرن هـەردەم شـەر و دووبەرەكـی دناڤبـەرا مللەتـان دا پەیـدا دكـرن داكـو ئوسـمانی زالببـن ل هاویردوریــن ئیمبراتوریــا خــودا هــەر بگــرە ژ ســەردەمی ( حەمیــدی دووی ) و هــەڤ را

بــەرە بــەرە ئوســمانی بــەر ب الوازی و تەنگاڤیــی دچــون لــەوا هــەردەم مللەتێــن دنــاڤ سـنوری ئیمبراتوریـا خـودا ب هەڤـرا بـەرددان بناڤـی ئایـن و ئولـی یـان بناڤـی نەتەوەیـی یـان تـاك و هـوز ب هـوز دكرنـە نەیـار ب هەڤـرا ژ بـو دابینكرنـا مانـە ئوسـمانیا و هـەردەم ئاگـرەك ل رەخەكـی هەلدكـرن ب هـەزار جهـا مـروڤ دبوونـە قوربانـی , هەروەسـا هەڤ كوشــتن د بــەردەوام بــوون هەتــا دووماهیــا وێرانیــا ئیمبراتوریــا ئوســمانیا و هــەردەم ل
دەڤەرەكـی دكرنـە فرمـان چ گونـدەك بـا یـان مللەتـەك بـا .)19(

فەرمانا ئێزدیێن باسا : لێكولیــن دیاردكــەن دەمــی دەولەتــا ئوســمانیان ل ســالە ( 1915 ) فەرمانــا ئەرمەنیــا راكـری ئێزدیێـن باسـا گەلـەك ئەرمەنـی نێزیكـی هەفـت گونـدان دنـاڤ خـودا حەوانـدن ( 20000 ) ئەرمەنــی و هنــدەك ژی دەربــازی ســوریا دكــرن ژبەركــو پەیوەندیێــن ئێزدیــان ب ئەرمەنیـان را گەلـەك د باشـبوون ژ ئالیـی جڤاكـی و كومەالیەتیڤـە , ب ڤـی چەنـدی دەولەتــا ئوســمانی پــی دزانــی و دخــوازت جارەكــە دی فەرمانــا ئەرمەنیــان راكــەت و داخــواز ژ ئێزدیــان دكــر ئەرمەنیــان رادەســتی وان بكــن لــی ئێزدیــا ئەرمەنــی رادەســتی دەولەتــا ئوســمانبا نەكــرن , لەومــا ئوســمانیا ب هێزەكــە مــەزن هێرشــی وان دكــەت ل ناڤگــورا باســان ب ڤــی چەنــدی خەلــك درەڤــن و ئێزدیێــن باســان واری خــوە بــەرددن و كوچبەردبــن و بــەری خــوە ددن شــێخان و شــەنگالی لــی د رێــدا ئوســمانی ب هاریكاریــا كوچــەران كــو مســلمانبوون ب ســەر وانــدە دگــرن و لبــەر چەمــی خابــوور ل گونــدی (فندكـی ) ل روژا ئێـك شـەمبووی ( 14 ی گوالنـە 1916 ) فەرمانـا ئێزدیـان راكـر و نێزیكـی ( 500 هەتـا 700 ) كەسـێن ئێـزدی ژ هەمـوو تەمەنـان كومكوژكـرن و زكـی دایـكان كەالشـتن و زاروكێــن وان كوشــتن و یــی ب حێــا لنگــا رەڤــی خــو خاســكر و گەلــەك دایــكا خــو
دگــەل زاروكــی هاڤێتنــە دنــاڤ ئاڤــی دا و خەندقیــن )20( . بەلــی هــەر وەكــو دبێــژن ( توڤــی خــودی دایــی نابریێــت ) زورداری چەنــد زور و زار
ببـت نـكارت تشـتەكی ژ بنـی ببرینـت , هـەر چیـی خـوە هاڤێتیـە ئاڤـی خـوە هاڤێـت یـی
كوشــتین كوشــتن , هەروەســا هنــدەك زاروك و ژن دیلكــرن ئەڤێــن خــو داینــە رەخەكــی بــەری لــی قەومینــی هاتــن دا ل ئاڤــی دەربازبــن شــەڤ بــوو ل نــاڤ كوشــتیا را دهاتــن و

زانیــن ئەڤــە مروڤێــن وانــن هاتینــە كوشــتن و ســەری ریێــا ل وان وندابــوو هەســت ب بــی كەســیی و بــی خودانیــی كــرن نزانیــن كا كــی مایــە و كــی هاتیــە كوشــتن دیمەنەكــی گەلــەك دلتــەزی بــوو بەلــی وەكــو دبێــژن ( نــەژی بــو مرنــی بمــرە بــو ژینــی ) , ئــەو كەســێت ژ نەمانــی رزگاربوویــن ژ ســوند و ئــول و بیروباوەریێــت خــو ڤەنەبوویــن و سـەری خـو بـو دوژمنـی شـورنەكرن و خـو ژ كاروانـی پێـش داچونـا مروڤایەتیـی نەكـرن دانـە ری ب دلەكـی ب هیڤـی و بەنـدەوار نێزیكـی 37( ) كەسـان بـوون دانـە ری و هەمـوو تشـت هێـان رەزو و پـەز و ملـك و مـال هەروەسـا گەلـەك گەنـج و پیـر و كال و پێچولـك و الندكێــت ســاڤا هێــژ نەدیتــی و خیڤــە نەكــری خیڤــی ژیانــی گەلــەك هیڤــی بوونــە
قوربانــی بــی بەختیــا بــی بەختــا .)21( هەروەسـا كومـا ژ دەسـت دوژمنـی خـو خاسـكرین بدلەكـی پـر باوەریـەكا موكـوم ب ئـوال خـو قەسـتا مەرگەهـی كـرن قونـاغ ب قونـاغ هەتـا هاتینـە نـاڤ هەوێریـا و ژ وێـدەر هاتنـە دەڤـەرا قاییدیـا و ئەڤێـن هاتیـن هەمـوو بـەالڤ بـوون ب رێنجبـەری ل نـاڤ گوندا و هنــدەك ژ وان ڤەگەریانــە توركیــا و هنــدەك مانــە ل عێراقــی , ئەڤێــن چوینــە توركیــا هنـدەك ل گونـدی شمسـی بـوون و هەروەسـا ل گوندیێـت ( كەلهوكـی و چنێریـا و قورغی و فەقێــرا ) بــوون , ل ڤــان هــەر چــوار گونــدا بــەالڤ بــوون، بەلــی یێــت عێراقــی پشــتی چەندەكـی چونـە شـنگالی و سـالەكی ل وێـدەر مـان و پاشـی هاتنـە گوندیێـت قاییدیـا ( سـینا و شـاریا و شـێخدری ) پشـتی چەنـد سـالە نێزیكـی سـالە )1939(كاریـن ل گونـدی كەلـی بـەدری كـوم بـن و گونـدی كەلـی بـەدری بكـرن و دیسـان جـارەك دی مـان ل سـەر
ژیانـا خـو پشـتی هنـدە زیـان و زورداری لـی هاتیەكـرن .)22(
دەمـی فرمـان ل باسـیا رابـووی ژ ( 45 ) مالـە پتـر بـوون هژمـارا وان ژ ( 370 هەتا 380 ) كەسـا بـوون بەلـی بـەس ئـەڤ كەسـە ژی رزگاربـوون ئـەو ژی گەلـەكا ژ وان خـو دابوونـە رەخەكــی بــەری روژا فرمانــی و چەنــد دێــل ببــون پاشــی ئینــان و ئەوێــت رزگاربویــن
ئەڤەنـە ژ ( 380 ) كەسـا ( 34 ) :
)1 عەمو موراد
)2 سلێمان موراد
)3 رەشو محمود

)4 محمود عەمەر
)5 عەلو الیاس )6 ئوسمان عەلو )7 حەسو عەلو
)8 محو سلو
)9 حمد محو )10 ئوسمان حمد
)11 ئوسمان عەلی
)12 جهور عەلی
)13 سمو باپیر
)14 خەالت )15 حاجی برهی )16 میرزا برهی
)17 حامد چلو
)18 عەلی حامد )19 عەمو قاسو )20 عەلو قاسو )21 سلو حسن
)22 حسن جعفر
)23 توزو حمد
)24 محو موسا
)25 محمود یوسف
)26 حەمو لیا )27 ئەمو كرو محمەد )28 عەمو كەرو محمەد
)29 مراد ناسر

)30 فارس نەعمو )31 مرادی مومتی )32 سێڤی محموود
)33 قوتی حسو تەمەنی وی سی مەهـ بوون
)34 غزال باپیر )23(
بەری فرمان ل باسا رابت هندەك ژی هاتبوون ئەوژی ئەڤەنە:
)1 فرمان درویش
)2 حمد درویش
)3 رەشو بكرا
)4 رحان عەلو )24( هەروەســا پشــتی فرمانــی ســمو باپیــر ل نــاڤ دەڤــەری دگەریــا ئــەوا فرمــان لــی
بــووی كا نــی كەســی نابینــت مایــی ســاخ ژ باســیا ب راســتی مــام ســمو كارەكــی گەلــەك
پیــروز دكــر جهــی شــانازیی ب ڤــی گەریانــی گەلــەك دیلێــت باســی دیتــن ژوانــە :
)1 رحان محمود
)2 حنی مراد
)3 مومن باپیر
)4 حەفسی
)5 عەیشی مراد
)6 خەجی
)7 بێزار الیاس
)8 خجی لیا
)9 عەیشا جانگیر )25( هەروەســا گونــدی كەلــی بــەدری دگــەل هەمــوو گوندیێــن ئێزدیــان یێــن لبــەر چیــا یێــن گرێدایــی كومەلگەهــا شــاریا هاتنــە خراپكــرن و گونــد پێنــج جــاران هاتیــە ســوتن و بوویـە كاڤـل , وەكـی ژ زاردەڤـی بابـكاالن بـو مـە دایـە خویاكـرن كـو ل سـالە ( 1962 )ی گونـدی كەلـی بـەدری هاتیـە سـوتن ژ الیـی حكومەتـا عیراقـی ڤـە و هـەر دیسـان جـارەك

دی ل سـالە ( 1963 ) هەمـوو گوندیێـن دەڤـەری ژ الیـی رژێمـا عیراقـی ڤـە یێـن هاتینـە خراپكــرن و ســوتن , هەروەســا ل ســالە ( 1965 ) گونــدی كەلــی بــەدری دگــەل گوندیێــن ســینا و شــاریا و شــێخدری هەمــوو هاتینــە خراپكــرن ژ الیــی حكومەتــا عیراقــی ڤــە
, هــەر دیســان ل ســالە ( 1974 ) گونــد بــو جــارا چــاری هاتیــە خراپكــرن و تاالنكــرن ,
دووماهیــك جــار ل ســالە ( 1987 ) هەمــوو گوندیێــن نهــو گرێدایــی كومەلگەهــا شــاریا
هاتنــە خراپكــرن و وێرانكــرن و بووینــە كاڤــل , هــەر دوی ســالی دا ل 25( نیســانا )1987 كومەلگەهـا شـاریا هاتیـە ئاڤاكـرن و ئـەڤ گونـدە ژی ئێـك ژ وی كومەلگەهـی دگـەل دا
هاتـە ئاڤاكـرن و لـی ئاكنجیبـوون و هەتـا نهـو ژی لـی ماینـە و ژیانـا خـو بـەردەوام دكـەن.
هەروەســا گونــدی كەلــی بــەدری رولەكــی بەرجــاڤ د شورەشــێن ئەیلــول و گوالنــی دا هەبوویـە و دەهێـن جـاران هاتیـە بومبەرانكـرن ژ الیـی تـوپ و بالەفرێـن رژێمـا عیراقـی ڤـە و پێنـج شـەهید داینـە ژ وانـە ( خەلـو ئوسـمان و محـو سـلو و شـكری خەمـو و خەمـو
عەمــو و مســكین بــرو ) .)26(

.7 چاڤپێكەفتنــەك دگــەل شــكری حســن ســلو سەرپەرشــتیاری پســپوری پێشــكەفتی
خانەنشــینكری 2023/1/6
.› هەمان چاڤپێكەفتن
.r (موســەدەق توڤــی، خالــد ســالح،2017 , ناحیــا فەیــدی , گونــدی كەلەبــەدری ،
ئینســكلوپیدیا پاریزگەهــا دهوكــی بەرگــی هەشــتی بــپ .559 .C چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2023/1/6
. هەمان چاڤپێكەفتن
.u چاڤپێكەفتنـەك دگـەل ارشـد حمـد محـو , خەلكـی گونـدی كەلەبـەدری یـە , قوتابیی
دكتورایـی یـە ل پشـكا مێـژوو , كولیژا زانسـتێن مروڤایەتـی 2022/7/21 .

كامــل خودێــدا ئێزدیــن، ژ شــوونوارێن كوردســتانی كەلەبــەدری , گوڤــارا اللــش
هژمــارە )20( , دهــوك: 2003، بــپ .169
چاڤپێكەفتنەك دگەل ارشد حمد محو، .2022/7/21 چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2023/1/6
چاڤپێكەفتنەك دگەل ارشد حمد محو، 2022/12/10
موسـەدەق توڤـی , خالـد سـالح، ناحیـا فەیدیی , گونـدی كەلەبـەدری، ئینسـكلوپیدیا
پارێزگەهـا دهوكـی، بەرگـی هەشـتی، 2017، بپ .559 چاڤپێكەفتنەك دگەل عادل جاسم موختاری گوندی كەلەبەدری 2023/1/20
چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2023/1/6
چاڤپێكەفتنەك دگەل ماموستا شكری حسن سلو ل دور زێوا كەلەبەدری 2021/9/1
چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2023/1/6 حەسو هرمی , 1996 , فەرمانا باسا , گوڤارا اللش هژمارە )6( , پشكا التینی
هەمان ژێدەر . چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2021/9/1
حەسو هرمی , 1996 , فەرمانا باسا , گوڤارا اللش هژمارە )6( , پشكا التینی.
ماموسـتا سـاكار كامـل، 2017/5/24، فەرمانـا ئێزدیێـن باسـا سـاال ( 1916/5/14 ) روژنامە
دەنگـی اللـش هژمـارە ( .)438
حەسو هرمی، 1996 , فەرمانا باسیا، گوڤارا اللش هژمارە )6( دهوك .
هەمان ژێدەر چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2023/1/6
هەمان ژێدەر
حەسو هرمی،1996 , فەرمانا باسیا، گوڤارا اللش ژمارە )6( پشكا التینی. چاڤپێكەفتنەك دگەل شكری حسن سلو، 2023/1/6