عیدا خدر لیاس و ھندەك ژ ڕێوره‌سمێن وێ
ئلیاس نعمۆ خەتاری
لدەمێ ھاتنا عید و عەرەفاتان ھەلبەت خەلکێ مە خۆ ئامادەدکەت ژبۆ پێشوازیکرن وگێرانا ھەر عیدەکە بێتن ، عیدێن مە ئێزدیان فەرق و جوداھی یاھەی دناڤبەرا واندا ، چاخ و وەخت و دەم و رێ ورسم و چاوانیا برێڤەبرنا عیدێ ، بەلکو ھەر عيدەک ب وەرزەکی ساڵێڤە یە گرێدایە ورامانەکە تایبەت ددەت ، زیارەتبوون و سەرەدانا باب چاکێن ئێزدیان ئەرکێ ھەرێ فەرە لدەمێ ھاتنا عیدێ ، ھەردیسان کەیف وخۆشی وشادی ئێکە ژ کار و رامانا عیدێ ، لەوما دێ بینین ھەر ژ زارۆکان و ھەتا کچ و کورێن گەنج و پیرەژن و پیرە مێران ھست ب کەیف خۆشیەکێ دکەن چی ب بەرکرنا جلوبەرکان و ئاماداکرنا شرینیان و گرێدانا گۆڤەند ودیلانان لبەر دەنگێ دھۆل و زرنایێ ، لەوما عید دجڤاکێ ئێزدیدا رامانا بەردەوامیا ژیانێ ددەت و عیدا خدر لیاس ئێکە ژوان عیدان کو ھەر ساڵ ڤی دەمی ئەڤ رۆژ دئێتە ساخکرن و دبتە عیدا خدر لیاس لرۆژا پێنج شەمبووا ئێکێ ژ مەھا سباتێ ب رۆزناما رۆژ ھەلات ، بەری ھنگی ب سێ رۆژان رۆژیێن خدر لیاس دەست پێ دکەن و کەلەک خەلکێ ئێزدی ب رۆژیدبن لرۆژێن ( دووشەمبوێ و سێ شەمبووێ و چار شەمبووێ ) ل پێنج شەمبووێ دبتە عید ، ژ رێ و رسمێن ڤێ عیدێ چێنابت سەربر بێنە کوشتن وەک قوربانی بەرو ڤاژی دگەل عیدێن دی ، ئەڤە تاکە عیدە ئێزدیانە سەربرا بۆ خێرێ ناکوژن ، رامان وێ چەندێ ئەوە کو ل ڤی دەمێ سالێ زۆربەیا گیانەوەرەان ئت دوو گیانن یان ب تێشکن وشیری ددەنێ و گونەھە بێنە سەرژێکڕن لەوما خەلکێ ئێزدی خوارنا ڤێ عیدێ ب بەرھەمێن سروشتی و رۆەکی بتنێ ئامادەدکەن دبێژنێ ( بێخون ⁄ پێخون ) ئانکو چێنابت قوربانی بێنە سەربرین و خون ژێ بێت .
قەلاتک : قەلاندنا نۆک وتۆفک ودرا و تۆڤێ گندۆری وھندەک جۆرێن دی ئێت دینتکا وتێکەل کرنا وان وەک چەرەزێ عیدێ ، رامانا ڤێ چەندێ ئەوە کو ەمێ چاندنا ڤان جۆرێن تۆڤان خلاسبوو و ئەۆێن زێدەکرین جوتیار دزڤرینتە ڤە بۆ ناف مالێ و کابانیا مالێ دکەتە قەلاتک بۆ خوارنێ لەوما دبێژن خدر لیاس وسال خلاس مەرەم ساڵا چاندنێ ب دووماھیک ھات .
پێخوون ⁄ بێخون : قەلاندنا گەنمی پاشی ھێرانا وی بدستاری وچێکرنا شریناھیا عیدێ کو دبێژنێ ( خەبیسە ) ئەو گەنمێ ھاتیە قەلاندن دگەل دۆشابا قەسبا تێکەل دکەن و ڤەسترێن وتۆبکێن خروڤر ژێ دروست دکەن ودئێتە بکارئینان بۆ خوارنێ وەک شریناھیا عیدا خدر لیاس .
چەرخوس : گرارەکە تایبەتە سالێ ئێک جارێ دئێتە چێکرن ژ دەھنێ قەلاندی ل ڤێ عیدا خدر لیاس دبێژنێ چەرخوس گرارا عیدێ دڤێت ھەر مالەک لڤێ رۆژا پیرۆز حازربکەت .
مرازا ئەڤیندارا : چۆنا سەر دەنکا دخەونێدا ، ل ھیڤارا عیدێ شەڤبێری خۆشدبن و شەڤخۆشک گەرمدبن و مەحفەل و جڤێن دئێنە گیران ل ھوندرێ ماڵان و لدۆرا سۆبایا قەلاتک و چای زێدە دئێنە خوارن و ڤەخوارن ، کچ و کور پشتی دنڤن تێھنی دبن ژبەر زێدە خوارنا قەلاتکا وچێدبت دخەونا خۆدا دچنە سەر دەنکێ مالا ئەڤیندارێن خۆ وئاڤێ ژی ڤەدخۆن رامانا وێ ئەوە ئانکو ئەو نێزیک دئ بنە قسمەتێ ئێک .
زیفکاندن : ل سبەیکا عیدێ لرۆژا پێنج شەمبووێ دباوەریا مە ئێزدیاندا خدر لیاس و خدر نەبی دڤێ رۆژێدا پرچێن خۆ قوساندینە لەوما دڤێتن ھەر کەسەک دڤێ رۆژێدا ھندەک پرچا خۆ بقوسینت دبێژنێ زیفکاندن .
گوھ سمتن : ل ڤێ عیدێ گوھێن زارۆکێن کچ دئێنە سمتن ( کونکرن ) وەکی رۆژەکە پیرۆزە دونیا سارە و لبەر ئاگرێ سۆبایێ گوھێن وان د سمن و گوھارا بۆرا دکەنێ بدەستێ ھندەک ئافرەتێن شارەزا دڤی بواریدا .
قەدەغەیا نێچیرێ : وەکی مە گۆتی ل ڤی ەمێ سالێ بتریا گیانەوەران ئپ دوو گیانن و بتریا تەیران لسەر ھیکان لەوما چۆنا نێچیرێ قەدەغەیە .
لدوماھیێ داخوازێ ژ خودایێ مەزن دکەین عیدا تفاق و تەبایێ و سەرفرازیێ بت عیدا پێکڤە ژیانێ وخۆشیێ و رێزکرتنا مرۆڤان ل مرۆڤان بت یاخودێ .
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
