ژ ناڤدارێن ئێزدیان مەمۆیێ عەلی(1910_1935)
زیاد شەمدین
مەمۆ كورێ عەلیێ كورێ حەسۆی بوویە، ژ هۆزا فەقیرێن مالا بەكێ بوو ل دەردۆرێن سالا 1910ێ ل گوندێ سمێ هێستر ل باكوورێ چیایێ شنگالێ ژ دایكبوویە، ژ هەژی یە بێژین كو سالا ژ دایكبوونا وی نەیا پشتراستكری یە بەلێ دئێتە گۆتن دەمێ ل سالا 1935ێ گیانێ خۆ ژ دەستدایی تەمەنێ وی 25 سال بوون،لەورا ژ ڤێ چەندێ بۆمە دیاردبت دەوربەرێن سالا 1910ێ ژ دایكبوویە.
دایكا مەمۆ ناڤێ وێ شرین بوو، مەمۆ خۆرتەكێ گەلەكێ ژێهاتی و سپەهی بوو و ژبەر ڤێ چەندێ بابێ وی ژێرە دگۆت مەمێ ئالان، مەمۆ ژیانا هەڤژینیێ پێكئینا بوو و بتنێ سێ سالان دگەل خێزانا خۆ ژیابوو بەلێ مەمۆ چ زارۆك نەبوون و بێ دووندا ژ ڤێ دونیایێ باركر.
مەمۆیێ عەلی ئێك ژ زەلامێن هەرێ مێرخاس یێ داودێ داود بوو دگەل وی پشكداری د شەران دا كریە ل دژی دژومنان، ل سالا 1935ێ د وی دەمی دا هێشتا ئنگلیز د عێراقێ دابوون د وی دەمی دا حكومەتا پاشایەتی یا عێراقێ ب هاریكاریا ئنگلیزان داخوازێ ژ ئێزدیان دكت خزمەتا لەشكەری پێشكێشی وان بكن، لێ داودێ داود ڤێ چەندێ رەتدكت و ژوان رە ددەتە دیاركرن كو ئەو د ئامادە نینین لەشكەریێ ژ وانرا بكن، لەورا ژبەر ڤێ چەندێ حكومەتا عێراقێ ب هاریكاریا ئنگلیزان لەشكەرەكێ مەزن ب سەركردایەتیا (حسێن فەوزی پاشا) ئامادە دكن و دهنێرتە سەر چیایێ شنگالێ و شەر دناڤبەرا لەشكەرێ وان و شۆرەشڤانێن ئێزدیان دا ب سەركردایەتیا داودێ داود دا چێدبت و هەردوو ئالی قوربانی یێن زۆر ددەن، بەلێ ل داویێ و ژبەر ژمارا زێدە یا لەشكەرێ (حسێن فەوزی پاشا) و چەكێ وان یێ پێشكەفتی چەكدارێن ئێزدیان نكارین خۆ لبەر سینگێ وان بگرن و داودێ داود دگەل ژمارەیەكا شۆرەشڤانێن خۆ پەنابەری ئاخا سووریێ دبن كو مەمۆیێ عەلی و بابێ خۆ عەلیێ حەسۆ ژی دگەل وان دابوون.
ژ سەرهاتیا مەمۆیێ عەلی دیار دبت كو پشتی مەمۆ و بابێ خۆ دگەل داودێ داود و هندەك ژ شۆرەشڤانێن ئێزدیان چۆینە وەلاتێ سووریێ و پشتی ماوەیەكی ل ور ماین مەمۆ دگەل بابێ خۆ جارەكا دن دزڤرنە گوندێ خۆ (سمێ هێستر) ل چیایێ شنگالێ و جارەكا دن دەست بكارێ خۆ یێ چاندنیێ دكن، مەمۆ و بابێ خۆ دوو جۆتیار بوون و رەزەكی وان هەبوو ل رۆژهەلاتا چەمێ جەفرا ل نێزیك گوندێ بەكرا، رۆژەكێ ل ناڤ رەزێ واندا پشتی دەنگوباسێن زڤرینا وان ژ وەلاتێ سووریێ دگەهتە حكومەتێ ژلایێ هندەك خۆفرۆش و گەلاجان ڤە، دەملدەست حكومەت لەشكەرەكی ئامادە دكت دهنێرتە سەر گوندێ بەكرا ژبۆ گرتنا مەمۆیێ عەلی و بابێ وی، لەشكەر بەرەڤ گازا چل مێرا ڤە ب رێ دكەڤت و د وی دەمی دا مەمۆ و دایك و بابێ خۆ هێشتا دناڤ رەزێ خۆ دابوون و مژولی كارێ خۆبوون.
دەمێ چاڤێ مەمۆ ب لەشكەری كەفتی وی زانی كو لەشكەر ژبۆ وان هاتی یە، لەورا هەر زوو ئەو دگەل بابێ خۆ بەندێن رەزی ژ خۆرا دكەنە چەپەر و شەرێ لەشكەری دكن و شەرەكێ دژوار دناڤبەرا وان دا دروست دبت، كور و باب مل ب ملێ ئێك شەری دژی وان دكن و دەیكا مەمۆیی ژی دبەرا وانرە دهلهلاند و ژوان رە دگۆت: دكوشتنا لەشكەرێ دوژمنی دا درێغیێ نەكەن، هندی وێڤە تربوو شەر گرانتردبوو و بتر نیشانێن بێ هیڤیبوونێ لسەر و سیمایێ مەمۆیێ عەلی و بابێ وی دیاردبت، دەیكا مەمۆیی ژی بێ هیڤی دبت و داخوازێ ژ كورێ خۆ دكت كو ئەوێ بكوژت داكو د دەستێ دوژمنان دا نەئێتە رەزیل و كرێتكرن، مەمۆ ژی ب دلەكی پری خەم و كۆڤان ڤە بەرێ تڤەنگا خۆ ددەتە دەیكا خۆ و گولەیەكێ ل ملێ دەیكا خۆ ددەت و بریندار دكت و هەر د ئەوی دەمی دا بابێ وی ژی ب دەستێ دوژمنی دا دئێتە كوشتن و بەری گیانێ خۆ ژ دەست بدەت دبێژتە كورێ خۆ(كورێ من ئەز هاتمە كوشتن، پشتی من ل كوشتنا لەشكەرێ دوژمنی درێغیێ نەكە و هاژ ژخۆ هەبە و خۆ نەدە دەستێ دوژمنان).
پشتی مرنا بابێ مەمۆیی ئەو مەمۆ بتنێ دمینت و بتنێ شەری لبەرامبەر لەشكەرێ بۆش یێ دەولەتێ دكت، مەمۆ گەلەك تەنگاڤ دبت بەلێ ئەڤ چەندە ژی رێگریێ ل مێرخاسی و مێرانیا وی نەكر و یێ بەردەوام بوو د كوشتنا لەشكەرێ دوژمنی دا درێغی نەدكر، بەلێ تڤەنگا وی ژ جۆرێ (پشەتاش) پشتی بۆ ماوەكێ درێژ شەر پێ هاتیە كرن ژ كار دكەڤت و فیشەكەك تێدا ئاسێ دبت و ئێدی ب كێری شەركرنێ نەدهات لەورا مەمۆیی ژی خۆ گەهاندە تەراشەكا هەلهەلۆكێ و شڤەكا زراڤ و درێژ بری و بزاڤ دكر فیشەكا ئاسێ بوویی دەربئێخت لێ بزاڤێن وی د بێ مفابوون و فیشەك نەهاتە دەر، لەورا مەمۆ بزاڤ كر كو خۆ بگەهینتە تڤەنگا بابێ خۆ داكو شەری پێ بكت لێ د وی دەمی دا ب دژواری ژلایێ لەشكەرێ حكومەتێ ڤە تەقە ل مەمۆیێ عەلی دئێتەكرن و دئێتە كوشتن، و لدووڤ را سەرێ وی دئێتە ژێڤەكرن و وەك دیاری ژ حسێن فەوزی پاشا را دئێتە رەوانەكرن و سەرێ وی د پرا مووسلێ دا دهەلاویسن بۆ ماوێ سێ شەڤ و سێ رۆژان و لەشێ وی یێ بێ سەر ل گۆرستانا شەرفەدین دئێتە ڤەشارتن، مێرانی و مێرخاسیا وی ل چیایێ شنگالێ و دناڤ ئێزدیان بگشتی دا بەلاڤ دبت و هەتا نهۆ ژی سەرهاتیا مەمۆیێ عەلی ل دیوانان دئێتە گۆتن و خەلكێ ئێزدی شانازیێ پێ دبەن، و ژ بەر مێرخاسی و مێرانیا وی ستران ژی پێ هاتینە گۆتن و هەتا نهۆ ژی سترانبێژێن شنگالێ سترانێن ب وی هاتینە گۆتن پاراستینە و نهۆ ژی دئێتە گۆتن.
مفا ژ ئەڤان ژێدەران هاتیە وەرگرتن:
گۆڤارا لالش ژمارە23
سروە اسعد، كوردستان الجنوبیە
محمود شیخ سین حسو ریكانی، شنگال(سنجار) فی عهد الملكی 1921-1958.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
