كۆدەتایا سێ مەرجی و دەولەتا كوردی
سۆزدار رەشید نەرمۆ 
ئیرۆ ل د هەموو دنیایێ چ مللەت نەماینە دەولەتا خۆ نەی بتنێ ژبلی مللەتێ كورد، كو خودان زمان و ئاخ و مێژوویا خۆ یە ونێزیكی (50) ملیۆن كەسانە،سەرەرای وان هەموو مەرج و ستوونا هەبوونا دەولەتەكە سەربەخۆ، ئەڤە ژبلی خواست و ئاواتا مللەتێ كورد بۆ ب دەستڤە ئینانا وێ ئارمانجا كەڤن كو زێدەترە ژ چەند چەرخایە خەباتێ ژ بونا وێ دكەن و ب هەزاران گەنج و لاوێن ڤی وەلاتی یا خۆ قوربان كری،ئەڤە ژ بلی ئەنفال و كیمیا باران و گوند وێرانكرن و دەربەدەری و هەتا ئیرۆ ژی ئەڤ هیڤیا نویكری نەهاتیە بجه هاتن و ئەگەرێ وێ ژی ڤەدگەرێتە ڤە بۆ بەرژەوەندیا دەولەتێن جیرانێن كوردستانێ و دەولەتێن زل هێزێن جیهانێ. بۆ ئێكەم جار كوردستان دناڤبەرا عوسمانی و سەفەویادا دابەش بوویە د شەرێ چالدێراندا،ل جارا دووێ پشتی شەرێ جیهانی یێ دووێ بۆ چار بەشا دابەش بوویە دناڤبەرا دەولەتێن ( عراق – سوریا – تركیا و ئیران )،دپەیمانا سایكس پیكودا ب پشتگیری و سەرپەرشتیا دەولەتتێن زل هێزێن وی سەردەمی كو كورد ژ گرنگترین مافا بێ بەهر كرن،بەلێ ئەم كورد بێ دەنگ نەبوین ل سەر ڤێ هەموو زولم و زۆرداریێ و هەروەسا ئەڤ زولمە نەبویە ئەگەرێ دەستبەردانێ ژ مافێن گەلێ خۆ بكەین،بەلكو هەردەم د تێكوشانێ دا بوین بۆ ب دەستڤەئینانا مافێن سروشتی یێن گەلێ مە ب رێیا شۆرەش و ئاشتیێ ژی ،بەلێ بەرژەوەندی یا سەروەرێن دونیایێ رێ نەدایە ئەڤ دەولەتە دروست بت،ژ بەرهندێ سیاسەتمەدارێن كورد وسیاسەتا حەكیمانە یا سەركردێن كوردستانێ وەسا بۆ جیهانێ دیار كریە كو ب چاڤەكی دی بەرێ خۆ بدەنە كێشا كوردی ل كوردستانا چار پارچە و سیاسەتا خۆ یا شاش دەبارەی مافێن رەوایێن گەلێ كوردستانێ بگۆرن و ئێكەم قۆناغا گهۆرینا ڤێ سیاسەتێ ڤەدگەرێتە ڤە بۆ پشتی كۆدەتایە سێ مەرجی یا ئەمریكا ل سالا ( 1990) كو ب رێیا دەزگەهێ هەوالگری یێ ئەمریكا ( سی ئای ئەی ) هەولا كوشتنا دكتاتۆرێ چەرخێ بیستێ ( سەدام حسێن ) ی دا ب سێ مەرجا و ئەو مەرجە ژی ئەڤە بوون.
مەرجێ ئێكێ:دڤێت عێراق پشتی سەدامی ب ئێكگرتی بمینت و نابت دوماهی ئینان ب سەدامی ببتە ئەگەرێ هندێ عێراق پارچە ببت و دەولەتەكا كوردی ل باكور و دەوولەتەكا شیعی ل باشوور و دەولەتەكا سنی ل بەغدا یاعێراقی دروست بن،چنكو ئەڤ چەندە دێ بتە ئەگەرێ مەترسیێ ل سەر ئاساییشا ناوچا كەنداڤێ ئەرەبی وگۆرانكاریێن مەزن دێ ب سەرچەند دەولەتەكێن دیتر ژی دا ئێن.
مەرجێ دووێ: دڤێت كریارا نەهێلانا سەدامی ئەمریكا نەچار نەكەت كو بچتە دناڤ وی وەلاتی دا،چنكو ئەڤە دێ بتە ئەگەرێ هنارتنا زێدەتر ژ ( 300 ) هەزارجەنگاوەرا بۆ وی وەلاتی و ژمارەكا زۆر یا شەهید و بریندارا دێ ژێ پەیدا بن،ژ ئەمریكیا و ئەوانێن دیترژی و ئەڤ چەندە دێ نەرازیبونەكا نێڤدەولەتی ل پەی خۆ ئینت دەربارەی سیاسەتا ئەمریكا ل رۆژهەلاتا ناڤەراست.
مەرجێ سیێ: نەهێلانا سەدامی ل سەر كورسیا دەسەلاتێ ببتە ئەگەرێ ئینانا رژێمەكا پەسەندكری ژلایێ ئەمریكا ڤە نەكو رژێمەكا وەكی رژێما بەعس بت،كو هەڤپەیمانی لگەل ئیران یان ئێك ژ دەولەتێن دیتر هەبت،كوئارمانج و بەرژەوەندیێن وان ب دژی ئارمانج و بەرژەوەندیێن ئەمریكا بن،بەلێ هەولا وان سەرنەگرت و شلەژانەكا مەزن كەفتە ناڤ دام و دەزگەهێن عێراقێ، ژ بەرهندێ گەلێ كورد ل باكور و شیعە ل باشور سەرهلدان و زۆربەی ناوچێن خۆ ژ رژێمابەعس رامالین ب تایبەت مللەتێ كورد ب سەرۆكاتیا بەرێ كوردستانی و راپەرینا خەلكێ شەرەفمەندێ كوردستانێ ناوچێن خۆ ئازاد كرن،بەلێ ئەڤ ئازادیە لگەل بەرژەوەندیێن ئەمریكا نەدگونجان،چنكو دمەرجێ ئێكێ یێ كۆدەتایێ دا بەحسكربوو،لەورا رێك دا رژێما دكتاتۆری ب فرۆكێن هلیكۆپتەر دەنگێ ئازادیخوازان سەركوتبكەن ل ناوچێن باشور و باكورێ عێراقێ،ل ڤێدەرێ خەلكێ كوردستانێ پشتی ئازادیێ بەندایەتی و بندەستی یا رژێما دكتاتۆری قەبولنەكر،ژبەرهندێ بەرەو وەلاتێن توركیا و ئیران كۆچا ملیۆنی دەستپێكر و هەرژبەر ڤێ كۆچكرنێ كوردستانیا بۆ هەموو دنیایێ سەلماند،كو سیاسەتا وان ب ئەمریكا ژی ڤە سیاسەتەكا نەدروستە و ئێدی ئەو نكارن لدیف بەرژەوەندی و خواستا خۆنەخشەی بۆ مللەتەكی مەزلوم بكێشن ،لەورا نەتەوێن ئێكگرتی هاتنە سەرخەتی بۆ ڤەگەراندنا گەلێ كورد ژ هەندەران ب بریارا ( 688 ) ل سالا 1991 ناوچەكا دژی فرینێ( هێلا 36 ) ل باكوری عێراقێ بۆ كوردا دامەزراند و ئێكەم پەرلەمان و حكومەت ل سالا1992 ل كوردستانێ ب رێیا هەلبژارتنێن ئازاد دامەزراند،كوسرنجا دەولەتا بخۆ راكێشا ژبەرڤێ چەندێ دانپێدان ب هندێ كر كو كورد مللەتەكن ژبلی مافێ خۆ زێدەتر نەڤێت و هیچ جارەكێ نابنە ئەگەرێ ئاژاوێ و هەرەشێ بۆ دەڤەرێ،بەلكو ئاشتیێ بۆ گەلێن دیتر ژی دخوازن،ژ بەرهندێ پشتی ئازادیا عێراقێ ژ رژێما سەدامی و دار و دەستێت وی ل سالا ( 2003 ) ب سەرپەرشتیا ئەمریكا و هەڤپەیمانێن وێ پێنگاڤێت باشتر بەرەو دیموكراسیكرنا عَراقێ هاڤێتن ئەوژی ب دروستكرنا عێراقەكا فیدرالی ل دیف دستورێ عێراقێ یێ هەمیشەیی یێ سالا ( 2005 ) ێ كوردستان بوو هەرێمەكا دەولەتا عێراقا فیدرالی و ژ وێ رۆژێ كێشە دبەردەوامن دناڤبەراحكومەتا هەرێمێ و حكومەتا بەغدا،داكو هەردەم حكومەتا ناوەندی هەولا هندێ ددەت كێشا بۆ كوردستانێ دروستبكەت ب رێیێن جۆراو جۆر ،ڤێ جارێ ژی ب رێیا برینا موچە و قووتێ خەلكێ كوردستانێ هەولا لاوازكرنا پێگەیێ هەرێمێ ددەن و ئەڤ چەندە بوویە جهێ دل گرانیا خەلكێ كوردستانێ و دۆستێن هەرێمێ ژی ب ڤێ كریارا حكومەتا ناڤەندی دنەرازینە،بەلێ پشتی نیڤا دووێ یا سالا ( 2014 ) ب تایبەتی پشتی گرتنا پارێزگەها مووسل و چەند ناوچەكێن دیترێت عێراقێ ژ لایێ تیرۆرستێن دەولەتا ئیسلامی ل عێراق و شام ( داعش ) ڤە هندەك گۆرانكاریێت دیتر ل پێشیا دەڤەرێ ب گشتی و عێراقێ ب تایبەتی نەكو زۆربەیا ئاماژا بۆ هندێ دە چنكو عێراق دێ دابەش بت و ئەڤ بۆچۆنە ژی ژبەر دامەزراندنا،بنكێ سەربازی یێ ئەمریكا ل هەرێما كوردستانێ بێ رازەمەندیا حكومەتا ناڤەند و چەندین وەلاتێن جیهانێ هاریكاریێن سەربازی پێشكێشی هەرێما كوردستانێ كرن،بۆ بەرهنگاربونا تیرۆرێ،هەروەسا سەرۆكێ هەرێما كوردستانێ ل چەندین دیدار و هەلكەفتادا بەحسێ سەربەخۆیا كوردستانێ دكەت كو پرسەكە حەتمەندێ روودەت،بەلێ نەراستەوخۆ هندەك ئاماژا ددەت دەمێ دبێژت دەولەتا كوردستانێ دێ دامەزرینت ئەگەر ل سەر بهۆستەكا خاكا ڤی وەلاتی بت ،هەروەسا ل پەیاما پیرۆزباهیا جەژنا نەورۆزا ڤێ سالێ دا دبێژت ئەوێن ل ناڤ خۆیا كوردستانێ دا بەرامبەر سەربەخۆیێ دراوەستن و بگۆمانن و ستراتیژیا وان تێكدانا ئاساییشا خەلكێ كوردستانێ یە،ئەو دێ‌چنە بەرەیێ دژی سەربەخۆیێ و ئەوێن دبێژننە دەمێ سەربەخۆیێ یە شانازیا دەستكەفتێن گەلێ كوردستان بەر وان ناكەڤت و بەرپرس نابن ل هیچ ئەركەكی دا ،كەواتە دناڤخۆیا كوردستانێ دا هندەك لایەنرێگرن،بەلێ سەرۆك دبێژتە وان نە هونن یێت بریارێ ددەن ،بەلكو گەلێ كوردستانێ خودانێ وێ بریارێ یە ،دیسان جەنابێ سەرۆكی د هەلكەفتێن دیتر دا دبێژت ئەمریكا وئەوروپا و نەتەوێن ئێكگرتی نائێنە ژبێژنە مە فەرمون بۆ وە دەولەت،بەلكو دڤێت ئەم مافێ خۆ بەدەستخۆ ڤە بینین،چنكو ماف نائێنە دان بەلكو دئێنە وەرگرتن بەلێ ئەڤە رامانا هندێ نادەت كوئەمریكا و دەولەتێن دیتر ب دژی سەربەخۆیا كوردستانێ نە ،بەلكو زۆربەی دەولەتا ژبەر پاراستنا بەرژەوەندیا خۆ لگەل دەولەتا دا یكبەری دابەشبوونێ دانپێدانێ ب دەولەتێن نوو ناكەن،هەتا نەبتە واقع حال ژ بەرهندێ ریفراندۆم كو جەنابێ سەرۆكی زۆر پێداگریێ ل ئەنجامدانا وێ دكەت چنكو باشترین چارەسەرییە بۆ نەچاركرنا هەرلایەكی كا ب چی شێوەی كۆچا ملیۆنی هەموو نەچار بوون رێكە چارەكێ ببینن بۆ ڤەگەراندنا كوردا بۆ كوردستانێ ب وی شێوەی دێ نەچاربن دانپێدانێ ب ئیرادا گەلێ كوردستانێ بكەن و رێیێ ل مافێ چارەنڤیسێ گەلێ مەنەگرن.
تُتاح هذه الصورة أيضا في: کوردی
